Cerrahi Sonrası Rehabilitasyon
ÖÇB cerrahisi sonrası rehabilitasyon tedavinin vazgeçilmez bir unsurudur. ÖÇB ve dizin biyomekaniği, kinematiği, fonksiyonları ve doku kuvvetlerine ilişkin bilgilerin artmasıyla günümüzde “Fonksiyonel Rehabilitasyon” kavramı kabul görmektedir . Bu bağlamda rehabilitasyon programı mutlaka nöromuskuler eğitimi , koordinasyonu, dengeyi ve propriosepsiyonu , açık ve kapalı zincir egzersizlerini ve esneklik egzersizlerini , performans ve spora yönelik egzersizleri içermelidir .
ÖÇB cerrahisi sonrası akut dönem (0-4 hafta) rehabilitasyonunda amaç
Ağrı ve inflamasyonun önlenmesi
Tam ekstansiyon ve en az 100 derece fleksiyon hareket açıklığının kazanılması
Quadriceps refleks inhibisyonunun önlenmesi
Patellar hareketliliğin sağlanması
ÖÇB cerrahisi sonrası subakut dönem (4-8 hafta) rehabilitasyonunda amaç
Dizin normal artrokinematiği sağlanması.
Propriosepsiyon ve denge geliştirme
Kalça çevresi kas kuvvetlendirilmesi
Hastanın sorunsuz ambulasyonunun sağlanması
ÖÇB cerrahisi sonrası kronik dönem (8-12 hafta) rehabilitasyonunda amaç
Ekstansiyon ve fleksiyon yönünde tam hareket açıklığının sağlanması
İleri düzey denge ve propriosepsiyon eğitimi
İleri düzeykas kuvvetlendirilmesi
Günümüzde artık cerrahi tekniklerin ve fiksasyon yöntemlerinin gelişmesi sonrası rehabilitasyon protokolleri de daha agresif ve hızlı ilerler tarzda oluşturulmaya başlanmıştır . Önceden tam ağırlık aktarma için 3 hafta beklenilmesi önerilirken artık yeni yapılan çalışmalarda hemen ağırlık aktarmaya başlanılması önerilmektedir . Sporcular yönünden maddi kaybı önlemek, hem takımın performansını hem de bireysel performans düşüşünü azaltmak için yaralanmış bir sporcuyu en kısa sürede sahaya döndürmek için çalışmalar yapılmaktadır. Özellikle ÖÇB cerrahisi sonrası spora dönüş süresinin uzun olması sporcularda ciddi psikolojik problemler yaratmaktadır. Bu süreyi hastanın psikolojisini de göz önünde bulundurarak, adaptasyonunu düşürmeden rehabilitasyonu sürdürmek gereklidir. Hastanın tedaviye katılımı, adaptasyonu ve sürekliliği, tedavinin etkinliği bakımından hayati önem taşımaktadır. Ciccotti ve ark. uyguladıkları koordineli iyileştirme ve aktivite modifikasyonundan elde ettikleri başarıda hastaların rehabilitasyon programına yüksek devam oranın da etkili olduğunu belirtmişlerdir . Noyes ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada rehabilitasyon sonrası başarısız olan rehabilitasyon programlarını, katılımcıların rehabilitasyon programlarına devamsızlığı, uyumsuzluğu ve önerilere kulak asmamalarına bağlamışlardır .
Grinsven ve arkadaşlarının yaptıkları derlemeye göre ÖÇB cerrahisi sonrası rehabilitasyonda hızlandırılmış protokolü seyretmek bireye spora dönüş süresini kısaltırken diğer protokollere göre kısa ve ileri dönemde fark bulunmamıştır. Bu çalışmada ÖÇB cerrahisi sonrası erken dönemde 40-90 derece arasında açık kinetik zincir egzersizlerine geçilebileceğini, cerrahi sonrası 10 günden itibaren koltuk değneği olmadan yürüyüşe başlanabileceğini ve bu sayede patello femoral ağrının önleneceğini ve quadriceps inhibisyonunun erken dönemde önlenebileceğini belitmektedir. Ayrıca 9 haftalık süre sonunda koşu bandında koşulara başlanabileceğini belirtmektedir .
